Jan Segers, columnist van Het Laatste Nieuws, is een optimist. In de kersteditie van de krant schreef hij dat de gemiddelde wereldburger rijker, gezonder én gelukkiger is dan ooit tevoren. Collega -journalist Erwin Verhoeven zet de column van Jan Segers op 26 december 2016 kracht bij in het artikel ‘Cijfers bewijzen het: 2016 was niet het somberste jaar’.
Door Lilith Geeraerts
Het artikel begint met de stelling dat de voorbije dertig jaar zowel het aantal oorlogen als het aantal oorlogsdoden fors gedaald is. De journalist verwijst iets verder netjes naar de cijfers die komen van het Uppsala Conflict Data Program, een betrouwbare bron verbonden aan de universiteit van het Zweedse Uppsala. De (overigens prachtige) datavisualisatie op de site van deze organisatie brengt de volgende zaken aan het licht:
1. Data over 2016 zijn nergens te bespeuren. Echt verbazingwekkend is dat niet; een jaaroverzicht geven nog voor het jaar is voltrokken, zou voor scheve vergelijkingen kunnen zorgen. Toch heeft de column van Jan Segers, en bijgevolg ook het artikel van Erwin Verhoeven, het over ‘vandaag’ en 2016. De laatste cijfers dateren uit 2015.
2. In 2014 en 2015 is er net een opvallende stijging te zien van het aantal wereldwijde conflicten en het aantal doden door geweld. Met uitzondering van het piekjaar 1994 (Rwandese genocide) waren we de laatste jaren op vlak van geweld een pak slechter af dan in de opmerkelijk rustige periode van de afgelopen dertig jaar. In het artikel wordt er gesproken van 149 gewapende conflicten wereldwijd met zo’n 118.000 doden als gevolg.
Dat klopt, en dat maakt 2015 het derde meest gewelddadige jaar sinds de val van de muur. (met 1994 op kop, gevolgd door 2014). 2014 en 2015 zijn duidelijk de meest gewelddadige jaren in meer dan 25 jaar. Dit strookt niet met de dalende tendens die de journalist aanhaalt. Die geldt misschien voor de jaren 2001 tot en met 2010, niet voor daarna.
Het tweede deel van het artikel heeft het over het aantal mensen wereldwijd in extreme armoede. Dat aantal zou het komende jaar volgens de Wereldbank voor het eerst onder de 10% zakken. Bij het nakijken van de publicaties van de Wereldbank lijkt dit inderdaad te kloppen; al moeten we erbij zeggen dat de site benadrukt dat het voorspellen van trends van deze omvang altijd wat voorbarig is. De armoede blijft wereldwijd dalen volgens deze cijfers, en op vlak van volksgezondheid, kennis en levensstandaard gaan we er volgens de VN-index ook op vooruit.
Conclusie: de meeste cijfers in het artikel komen rechtstreeks uit de verslagen van 2015 van de Global Peace Index, het Uppsala Conflict Data Program en de Wereldbank, dus voor die periode zijn de naakte cijfers juist. Alleen doen ze nog geen uitspraak over het jaar 2016. Daarvoor was het nog net te vroeg. Verder klopt het niet dat het geweldgehalte in de wereld daalt: 2014 en 2015 waren net bijzonder gewelddadig.