Bevindingen

We vinden in heel wat artikels evidentie van grondig journalistiek werk: de gegevens komen overeen met het gecheckte bronmateriaal; ook waar de aanleiding een persbericht is, zoekt de journalist bijkomende stemmen of gegevens.
In een behoorlijk deel van de dossiers, zowat een derde, vinden we geen evidentie dat de journalist verder gegaan is dan het ‘copy pasten’ van het persbericht dat vaak de aanleiding vormde. Zelfs citaten worden soms letterlijk overgenomen uit het persbericht. ‘Voorverpakte informatie’ dus.
Doorgaans wordt in deze artikels ook de framing of insteek van de afzender van het persbericht, een belanghebbende partij, integraal overgenomen. Dit is soms ‘onschuldig’, maar in een aantal gevallen wordt de framing van de afzender niet verantwoord door het bronmateriaal. Met andere woorden: de afzender van het persbericht heeft een flinke draai gegeven aan de studieresultaten aan de basis van het persbericht, om in het persbericht een heel andere en eigen boodschap/belang te geven. Journalisten laten zich in deze gevallen gewillig voor die kar spannen.
Bij een aantal studies die door ‘belanghebbende partijen’ via persberichten de wereld ingestuurd worden, is de methodologie – die vaak niet duidelijk uitgelegd wordt in het persbericht – onthutsend zwak. Methode en cijfers rammelen.
Positief: in heel wat gecheckte artikels worden geen fouten gevonden. In iets meer dan een derde van de steekproef worden wel fouten gevonden, gaande van onnauwkeurigheden in cijfers ( bijvoorbeeld 53% afronden tot ‘de helft’) of een gesprekspartner fout situeren tot een gebrek aan context, waardoor bepaalde uitspraken heel anders gelezen worden, en belangrijke cijfers die niet kloppen.
Een laatste vaststelling: factcheckers die bronmateriaal opvragen bij organisaties worden soms met eigenaardige redeneringen wandelen gestuurd, zoals: het materiaal is zo ingewikkeld dat iemand die geen statisticus is er toch niets mee kan; we nemen de enquêtes zelf af bij onze klanten en dit gebeurt niet anoniem; de media vertrouwen onze persberichten omdat we een bepaalde geloofwaardigheid hebben gecreëerd; het brengt te veel werk met zich mee als elke journalist aparte vragen wil stellen en het onderzoek inkijken.