Het Laatste Nieuws bracht op 8 december 2016 een artikel over zelfdoding bij jongeren. Het begon met verontrustende cijfers voor Vlaanderen: ‘drie zelfdodingen en 28 zelfmoordpogingen per dag.’ Zelfdoding als doodsoorzaak nummer één. Harde cijfers, maar kloppen ze wel?
Door Roxane Dupont
De meest recente registratie van zelfdodingen in Vlaanderen (2014), door Agentschap Zorg en Gezondheid, bevestigt deze cijfers, toch wat het aantal zelfdodingen en zelfmoordpogingen betreft. Al dient bij de cijfers voor suïcidepogingen meteen een kanttekening gezet te worden. De cijfers over doodsoorzaken worden verzameld door het Agentschap Zorg en Gezondheid op basis van overlijdensaktes. Over de betrouwbaarheid hiervan rijzen twijfels, zoals we de afgelopen maanden in de pers konden lezen. Maar de overheid kan maar naar buiten brengen wat ze binnenkrijgt, en een journalist eveneens.
Het cijfer over zelfmoordpogingen – 28 per dag in 2014 – moet met een korrel zout genomen worden. Het is gebaseerd op ramingen van de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek van de Universiteit Gent, en deze unit is voor haar cijfers afhankelijk van meldingen door spoeddiensten van ziekenhuizen. Uiteraard komt niet iedereen die een suïcidepoging doet op een spoeddienst terecht. De auteur van het artikel had kunnen vermelden dat ’28 suïcidepogingen per dag’ een raming betrof, maar incorrect is dit cijfer niet.
Het artikel bevat wel een fout wanneer het vermeldt dat suïcide de doodsoorzaak nummer 1 is. Doodsoorzaak nummer 1 voor mannen zijn namelijk ‘nieuwvormingen’, wat voor het leeuwendeel kankers betreft (33 %). Voor vrouwen is de grootste doodsoorzaak cardiovasculaire aandoeningen (32%). Zelfdodingen vallen onder de categorie ‘uitwendige doodsoorzaken’, dat zowel overlijdens door ongevallen als door zelfdodingen groepeert. Deze categorie is slechts goed voor 7 % van de mannelijke doodsoorzaken en 8 procent van de vrouwelijke doodsoorzaken, en binnen deze groep zijn er meer overlijdens door verkeersongevallen dan door zelfdoding. Beweren dat zelfdoding de doodsoorzaak nummer één is in Vlaanderen, is een brug te ver volgens deze cijfers (bron: alle sterftecertificaten Vlaams Gewest 2014)
Je kan argumenteren dat het artikel vooral focust op zelfdoding bij jongeren. Misschien klopt dat ‘doodsoorzaak nummer 1’ dan wel? De site van het Agentschap Zorg en Gezondheid over suïcide is expliciet: ‘Bij jongeren komt overlijden door suïcide in Vlaanderen het minst voor. Het is echter wel de tweede meest voorkomende doodsoorzaak bij jongeren (na verkeersongevallen).’ Suïcide als doodsoorzaak nummer 1 of nummer 2 maakt dus wel een verschil uit, en de journalist verwees overigens niet naar de categorie jongeren bij de vermelding over doodsoorzaak nummer 1.
De journalist in kwestie geeft toe dat ze een fout heeft gemaakt door zelfmoord als doodsoorzaak nummer één te vermelden . Ze legt uit dat ze zich te veel liet leiden door een van de zinnen in het persbericht van het project ‘Hey hoe gaat het?’ dat samenwerkt met het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP). De bewuste zin luidt ‘Suïcide is immers de nummer 1 doodsoorzaak bij jongeren en volwassenen in Vlaanderen.’ De journalist beschouwde het VLESP als een betrouwbare bron en vond het daarom niet nodig om dit gegeven te checken. ‘Een van de valkuilen in de journalistiek is dat je nogal snel meegaat met een verhaal als een autoriteit het kant en klaar formuleert’, aldus de journalist. En ook nog: ‘In een ideale wereld checkt elke journalist, ook ik, zijn feiten bij zowat drie van elkaar onafhankelijke bronnen. In de praktijk laat de tijdsdruk dat vaak niet toe en sluipen er dagelijks onjuistheden in artikels.’
Ik onderzocht verder nog of de quotes van de heer Jean-Louis Coppers waarheidsgetrouw zijn. Ik heb daarvoor deze man gecontacteerd en hij heeft het artikel nagelezen voor het verscheen. Hij werd correct geciteerd.
Conclusie: het artikel geeft een aantal cijfers juist weer, vermeldt wel niet om welk jaar het gaat en dat het bij suïcidepogingen een raming betreft. Het stuk klopt niet waar het stelt dat suïcide doodsoorzaak nummer 1 is in Vlaanderen, wat de journalist in kwestie ruiterlijk toegeeft.
Artikel: http://gpr.me/fm9sm61jup/